Eksperci biją na alarm: uzależnienia nikotynowe, alkoholowe i cyfrowe rosną w siłę. 10 października obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego – jaka jest kondycja zdrowia psychicznego Polaków? Najnowsze dane z raportów i obserwacje ekspertów są szczególnie alarmujące.

Co piąty polski nastolatek regularnie zażywa elektroniczne i nieelektroniczne formy nikotyny. Popularne snusy, gumy, pastylki, e-papierosy uzależniają szybciej i są jeszcze bardziej niebezpieczne od zwykłych papierosów bo zawierają od nich kilkakrotnie więcej nikotyny. Obserwujemy też rewolucyjna zmianę w stosunku do ostatnich dwóch pokoleń w sposobie spożywania alkoholu przez młodzież.

Z najnowszego raportu “Zachowania ryzykowne dzieci I młodzieży – nowe zjawiska, nowe wyzwania.”  pod redakcją dr. hab. Mariusza Jędrzejki – terapeuty uzależnień i eksperta w zakresie zachowań ryzykownych z Instytutu Psychologii Wyższej Szkoły Kształcenia Zawodowego we Wrocławiu i Centrum Profilaktyki Społecznej – wyłania się niepokojący obraz kondycji psychicznej młodego pokolenia. Polscy nastolatkowie masowo sięgają po nikotynę w nowoczesnych formach, alkohol stał się dla nich celem samym w sobie, a ekrany zdominowały ich codzienność. Zdaniem profesora, mamy do czynienia z „systemowym kryzysem profilaktyki i wychowania”, który w perspektywie kilkunastu lat może przynieść katastrofalne skutki społeczne i zdrowotne.

Nowe formy uzależnień nikotynowych

– W grupie wiekowej 15–17 lat aż 70% młodych ludzi eksperymentowało z różnymi formami nikotyny – elektronicznymi i nieelektronicznymi. Co piąty używa ich regularnie – wskazuje prof. Jędrzejko.

Współczesna profilaktyka nie nadąża za tempem rozwoju rynku produktów nikotynowych.  

– Popularne wśród młodzieży snusy, gumy nikotynowe czy pastylki często zawierają więcej nikotyny niż tradycyjny papieros. - Młodzi przyjmują jednorazowo nawet pięć razy większą dawkę, a ich mózgi uzależniają się szybciej. To gotowy przepis na uzależnione pokolenie – ostrzega badacz. Jednak to nie jedyne zagrożenia, które czyhają na współczesną młodzież

Alkohol jako nowy rytuał społeczny

Z danych raportu wynika, że 60% młodych ludzi w wieku 15–17 lat deklaruje, że przynajmniej raz w miesiącu się upija. 

– To już nie dodatek do relacji – dziś picie stało się celem samym w sobie, nie relacja – alarmuje ekspert.

Współczesna młodzież coraz częściej inicjuje kontakty społeczne poprzez alkohol, co oznacza głęboką zmianę w kulturze społecznej i wychowawczej. Picie nie jest już tłem – jest inicjatorem zabawy.

Cyfrowe uzależnienia: Ekrany i ich cichy, niszczący wpływ

Nadmierne korzystanie z urządzeń cyfrowych to – według prof. Jędrzejki – jedno z największych zagrożeń XXI wieku. 13-latki zasypiają z telefonem w ręku po 23:00. Ich mózg nie odpoczywa nie regeneruje się, jest cały czas wręcz zalewany dopaminą. Scrollowanie telefonu do późnej nocy skraca fazę snu głębokiego, co negatywnie wpływa na pamięć, koncentrację i rozwój neurologiczny. To już norma, nie wyjątek.

Ekspert zauważa też wpływ social mediów na samoocenę i postrzeganie własnej wartości. – Zanika poczucie unikatowości, a rośnie presja bycia ‘idealnym’ jak na Instagramie czy na TikToku. A patrząc szerzej ma to katastrofalny wręcz wpływ na postrzeganie siebie  i pewność siebie takiego młodego człowieka.

Narkotyki – nowe, niebezpieczne zjawisko wśród młodzieży

Problem uzależnień narkotykowych wśród młodych Polaków przybiera na sile. Jak wskazuje badacz, aż połowa uczniów szkół średnich miała już kontakt z narkotykami, a około 250 tysięcy młodych ludzi eksperymentuje z nimi regularnie. – Marihuana, często błędnie postrzegana jako łagodna, w rzeczywistości jest silnie uzależniająca dla młodych organizmów i może powodować poważne konsekwencje psychiczne – podkreśla ekspert. W połączeniu z brakiem odpowiedniej edukacji i obniżającą się kondycją psychiczną, tworzy to niebezpieczny kontekst społeczny wymagający natychmiastowych działań profilaktycznych.

– To nie jest problem młodzieży, to test dorosłych. Profilaktyka, edukacja i realne wsparcie muszą zacząć się teraz. Jeśli nie podejmiemy działań systemowych, za dekadę obudzimy się z pokoleniem emocjonalnie zagubionym i uzależnionym – podsumowuje profesor Jędrzejko.